آیا میدانید یک کسب و کار ممکن است به خاطر تأخیر چند روزه در ارسال اظهارنامه مالیاتی، هزاران میلیارد تومان جریمه شود؟ شاید این مثال عجیب باشد اما واقعیت است: جریمه مالیاتی میتواند هزینه‌ای بسیار سنگین داشته باشد اگر قوانین رو نشناسید یا قصوری در انجام تکالیف مالیاتی داشته باشید. در این مقاله قصد داریم به صورت دقیق و روان توضیح بدهیم که:
- جریمه مالیاتی چیست؟
- انواع آن و شرایط تعلق گرفتن
- قوانین و مبانی حقوقی در ایران
- راهکارها برای پیشگیری و کاهش ریسک
جریمه مالیاتی چیست؟
جریمه مالیاتی یعنی مبلغی که در صورت قصور یا تخلف در انجام تکالیف مالیاتی، از مودی (شخص حقیقی یا حقوقی) مطالبه میشود. این تخلفات ممکن است شامل:
- تأخیر در ارسال اظهارنامه،
- عدم پرداخت مالیات،
- کتمان درآمد
- هزینه‌های غیرواقعی و غیره باشد.
اصولا هدف از جریمه مالیاتی انگیزه دادن به مودیان یا تهدیدی برای انجام بهموقع تکالیف است. به عبارت دیگر، دولت با این ابزار می‌خواهد نظم مالیاتی را حفظ کند و منابع مالی کشور را تضمین نماید.
مبنای قانونی در ایران: قانون مالیات‌های مستقیم و قوانین مرتبط
برای فهم درست قوانین جریمه مالیاتی در ایران، باید به قانون مالیات‌های مستقیم، به ویژه مواد :۱۹۱، ۱۹۲، ۱۹۳، ۱۹۶، ۱۹۷ و ۲۷۶ این قانون توجه کنیم:
- ماده ۱۹۲: درباره کتمان درآمد و هزینه‌های غیرواقعی
- ماده ۱۹۳: مربوط به تسلیم نکردن اظهارنامه، ارائه دفاتر، ترازنامه و غیره
- ماده ۱۹۶–۱۹۷: درباره لیست حقوق، مالیات تکلیفی
- ماده ۲۷۶: مجازات فرار مالیاتی و جعل اسناد مالیاتی
برای مثال، اگر یک شرکت حقوق پرداختی را اعلام نکند یا لیست حقوق را دیر ارسال نماید، طبق ماده ۱۹۷ ممکن است جریمه‌ای بر اساس درصدی از کل حقوق پرداختی تعیین شود.
انواع جریمه مالیاتی و درصدهای رایج
در این بخش، انواع مهم جریمه مالیاتی در ایران را بررسی می‌کنیم همراه با درصدهای معمولی آن‌ها توجه کند که این اعداد گاهی تغییر می‌کنند و بستگی دارد به قانون سال جاری و وضعیت مودی:
۱. جریمه تأخیر در پرداخت مالیات (مالیات عملکرد)
اگر شرکت مالیات عملکرد خود را در موعد مقرر نپردازد،
- به ازای هر ماه تأخیر، معمولا ۲٫۵٪ از مالیات معوق به عنوان جریمه تعلق میگیرد.
مثال: اگر مالیات معوق یک شرکت ۱۰۰ میلیون تومان باشد و ۳ ماه دیر پرداخت کند، جریمه = ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۲٫۵٪ × ۳ = ۷٫۵ میلیون تومان.
۲. جریمه عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی
اگر اظهارنامه را در مهلت مقرر ارسال نکنید:
- برای شرکت‌ها و مودیان حقوقی: ۳۰٪ مالیات معوق به عنوان جریمه غیرقابل بخشش
- برای مودیان حقیقی: معمولا ۱۰٪ مالیات متعلق
این جریمه را حتی اگر در زمان تمدید ارسال کنید، ممکن است نتوانید حذفش کنید چون برخی از جرایم، غیرقابل بخشش هستند.
۳. جریمه کتمان درآمد یا هزینه‌های غیرواقعی
اگر درآمد را مخفی کنید یا هزینه‌ای غیرواقعی بسازید، به عنوان تخلف جدی تلقی میشود:
- در اشخاص حقوقی: ۳۰٪ مالیات متعلق به عنوان جریمه
- در اشخاص حقیقی: ۱۰٪ مالیات متعلق
این نوع جریمه غالبا غیرقابل بخشش است و اگر تخلف عمدی باشد، ممکن است عواقب شرعی یا کیفری هم داشته باشد.
۴. عدم ارائه دفاتر، ترازنامه، صورت سود و زیان
اگر مودی دفاتر قانونی، ترازنامه یا حساب سود و زیان را به مراجع مالیاتی ارائه ندهد:
- جریمه‌ای معادل ۲۰٪ مالیات متعلق به این موارد
- در صورت رد دفاتر: معمولا ۱۰٪ مالیات متعلق
مثال: اگر مالیات متعلقه ۱۰۰ میلیون تومان باشد و مودی نتواند دفاتر را ارائه کند، جریمه = ۲۰ میلیون تومان.
۵. جریمه عدم ارسال لیست حقوق و مالیات تکلیفی
طبق قانون:
- عدم ارسال لیست مالیات حقوق: ۲٪ از مقدار حقوق پرداختی
- عدم پرداخت مالیات تکلیفی: ۱۰٪ مالیات معوقه + ۲٫۵٪ برای هر ماه تأخیر
به عنوان مثال، اگر مالیات تکلیفی پرداخت نشده ۵۰ میلیون باشد و ۲ ماه تأخیر داشته باشید، جریمه ثابت ۱۰٪ = ۵ میلیون به اضافه جریمه دیرکرد = ۵۰,000,000 × ۲٫۵٪ × ۲ = ۲٫۵ میلیون؛ مجموع = ۷٫۵ میلیون تومان.
۶. جرایم سیستماتیک و سامانه مودیان
با روی کار آمدن سامانه مؤدیان و پایانه فروشگاهی، تخلفات جدیدی تعریف شده‌اند:
- عدم ارسال اظهارنامه در مهلت مقرر: جریمه‌ای معادل دو برابر مالیات و عوارض پرداخت‌نشده تا موعد مقرر یا ده میلیون ریال (بسته به اینکه کدام یک بیشتر باشد).
- درج نادرست قیمت در فاکتور: در صورت عدم درج صحیح قیمت کالا در فاکتور، مبلغ یک برابر مابه‌التفاوت مالیات متعلق جریمه اعمال میشود.
- عدم تکمیل اطلاعات فاکتور: جریمه ۲۵٪ مالیات متعلق
این جریمه‌ها معمولا شدیدتر هستند چون قانون آن‌ها به منظور کنترل دقیق‌تر معاملات وضع شده‌اند.
۷. جرایم فرار مالیاتی و مجازات‌های کیفری
اگر تخلف مالیاتی خیلی جدی باشد و به عبارت دیگر «فرار مالیاتی» به حساب آید، مجازات‌های سنگینی در انتظار است:
- براساس ماده ۲۷۴ تا ۲۷۶ قانون مالیات‌های مستقیم، کسانی که درآمد را پنهان کنند یا اسناد جعلی ارائه دهند، مشمول مجازات کیفری می‌شوند.
- برای افراد حقیقی: حبس از ۶ ماه تا ۲ سال به علاوه جریمه نقدی بین ۲ تا ۸ میلیون تومان، ممکن است شلاق نیز در حکم بیاید.
- برای شرکت‌ها یا کسانی که کمک به فرار مالیاتی کرده‌اند: مجازات ممکن است شامل محرومیت از فعالیت اقتصادی و ممنوعیت‌های قانونی باشد.
پس در تخلفات جدی، فقط جریمه مالی نیست؛ ممکن است موضوع به دادگاه برود و مجازات کیفری هم در انتظار باشد. در نتیجه برای جلوگیری از این موارد حتما با یک شرکت معتبر که به تمامی موارد قانونی آگاهی دارد مشورت کنید.
از ثبت دفاتر قانونی تا گزارش های دقیق مالی و مالیاتی خود را میتوانید به ارین مهر سپنتا بسپارید.
چرا جریمه مالیاتی گران تمام میشود؟
تا به حال فکر کردید که «چرا بعضی شرکت‌ها میلیاردها تومان به عنوان جریمه مالیاتی می‌پردازند؟» جوابش ساده است:
- تأخیر طولانی: هر چه تأخیر بیشتر باشد، جریمه بیشتر میشود
- ترکیب تخلفات: بسیاری از تخلفات همزمان روی هم جمع می‌شوند (مثلا کتمان درآمد + تأخیر پرداخت + عدم ارائه دفاتر).
- غیرقابل بخشش بودن: بعضی جریمه‌ها بخشیده نمی‌شوند.
- عمدی بودن تخلف: اگر ثابت بشود که تخلف عمدی بوده، ممکن است جریمه بیشتر یا حتی مجازات کیفری اعمال شود.
- افزودن جرایم سیستماتیك جدید: با قوانین جدید سامانه‌ای، جرایم سنگین‌تری تعریف شده‌اند.
به همین دلیل، حتی کوچک‌ترین بی‌دقتی در امور مالیاتی میتواند ضرر بزرگی به همراه داشته باشد.
راهکارهای قانونی آرین مهر سپنتا برای پیشگیری یا کاهش جریمه مالیاتی
راهکار عملی برای کاهش ریسک جرائم مالیاتی:
۱. تسلیم بهموقع اظهارنامه و مستندات
مهم‌ترین کار اینه که اظهارنامه، دفاتر قانونی، ترازنامه و تمامی اسناد لازم را در مهلت قانونی ارائه کنید. این کار باعث میشود خیلی از جریمه‌ها اساسا به سراغت نیایند.
۲. رعایت شفافیت در درآمد و هزینه‌ها
از کتمان درآمد یا درج هزینه‌های غیرواقعی خودداری کنید. شفاف باشید و همه مدارک لازم را از قبل آماده کنید. اگر هزینه‌ای داریید، فاکتور، سند، قرارداد یا رسید داشته باشید.
۳. پرداخت مالیات در موعد مقرر
حتی اگر پول کم دارید، پرداخت مالیات را تا حد امکان نزدیک به موعد انجام بدید تا جریمه دیرکرد کم بشود.
۴. استفاده از مشاور مالیاتی حرفه‌ای
یک مشاور ماهر میتواند کمک کند قوانین به‌روز رو بشناسید، موقعیت‌های خاص را تشخیص بدهید و استراتژی مالیاتی بهینه‌ای طراحی کنید. تا از جریمه مالیاتی در امان باشید وقتی تیمی حرفه‌ای امور مالیاتی شرکت شما را برعهده بگیرد، ریسک جریمه‌ها به شدت کاهش پیدا می‌کند. جهت کسب مشاوره رایگان با آرین مهر سپنتا در شبکه های اجتماعی در ارتباط باشید.
۵. پیگیری بخشودگی جرایم
در برخی شرایط و با دلایل موجه، میتوان درخواست بخشودگی جرایم داد. مثلا اگر تخلف به دلیل فورس ماژور بوده یا مودی سابقه خوبی داشته باشد، ممکن است درصدی از جریمه‌ها بخشیده شود.
۶. به‌روزرسانی و آموزش پرسنل
بخشی از تخلفات ناشی از اشتباهات پرسنل مالی یا حسابداری است. آموزش مستمر در زمینه قوانین مالیاتی جدید به کارکنان کمک می‌کند از بروز خطا جلوگیری کنند. ارین مهر سپنتا در زمینه پرورش و آموزش نیروهای مالی و حسابداری نیز فعالیت دارد. جهت اطلاعات بیشتر میتوانید به لینک زیر مراجعه نمایید. https://arianmsco.com
جمع‌بندی نهایی
جریمه مالیاتی نه فقط یک هزینه ناخواسته، بلکه یک ابزار قانـونی است که دولت برای حفظ نظم مالیاتی و تأمین منابع کشور به کار می‌برد. اگر تخلف کوچکی در ارسال اظهارنامه، پرداخت مالیات یا گزارش درآمد داشته باشید، ممکن است با جریمه‌های سنگینی روبه‌رو شوید.اما با شناخت دقیق قوانین جریمه مالیاتی، رعایت اصول شفافیت، استفاده از مشاور حرفه‌ای و پیش‌دستی در امور مالیاتی، میشود این خطر را به حداقل رساند.
شرکت‌هایی که امور مالی و مالیاتیشان را به دست یک تیم متخصص بسپارند، نه تنها از جریمه‌ها در امان‌اند، بلکه با بهینه‌سازی مالیات، منابع بیشتری برای رشد و توسعه خواهند داشت.
