مالیات ارزش افزوده (VAT) یکی از پایه‌های مهم در ایران است که تقریبا تمام کسب‌وکارها با آن درگیرند. از سال ۱۴۰۰ به بعد، با تصویب قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، برخی تغییرات و الزامات جدید ایجاد شد. این مقاله، یک راهنمای کامل و به‌روز برای سال ۱۴۰۴ است.
مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
مالیات ارزش افزوده، مالیاتی است که به اختلاف قیمت خرید و فروش کالا یا خدمات تعلق می‌گیرد. یعنی هر کسب‌وکار فقط به ارزش افزوده‌ای که ایجاد می‌کند، مالیات می‌دهد — نه به کل مبلغ فروش.
- مشتری نهایی مالیات را پرداخت می‌کند، ولی شرکت وظیفه جمع‌آوری و پرداخت آن به دولت را دارد.
نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
در ایران، نرخ مالیات برای اکثر کالاها و خدمات ۱۰ درصد تعیین شده است. روش محاسبه به صورت زیر است:
- محاسبه ارزش افزوده: تفاوت بین قیمت فروش و قیمت خرید کالا یا خدمات.
- محاسبه: ضرب ارزش افزوده در نرخ مالیات (۱۰٪).
مثال: اگر یک کالا به قیمت ۱۰۰,۰۰۰ ریال خریداری شده و به قیمت ۱۵۰,۰۰۰ ریال فروخته شود:
- ارزش افزوده = ۱۵۰,۰۰۰ – ۱۰۰,۰۰۰ = ۵۰,۰۰۰ ریال
- مالیات بر ارزش افزوده = ۵۰,۰۰۰ × ۱۰٪ = ۵,۰۰۰ ریال
نرخ مالیات ارزش افزوده در سال ۱۴۰۴
- نرخ عمومی: 10٪
- 7٪ مالیات
- ۳٪ عوارض شهرداری و…
- برخی کالاها و خدمات از مالیات معاف‌اند یا نرخ صفر دارند (مثل دارو، کتاب، خدمات پزشکی، صادرات)
مزایای مالیات
- شفافیت مالی: با اعمال این مالیات در هر مرحله از تولید و توزیع، شفافیت مالی افزایش می‌یابد.
- کاهش فرار مالیاتی: چون مالیات در هر مرحله ثبت میشود، امکان فرار مالیاتی کاهش می‌یابد.
- منبع پایدار درآمد برای دولت: این مالیات به دلیل گستردگی، منبع درآمد پایداری برای دولت‌ها فراهم می‌کند.
چه کسانی مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند؟
تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که:
- دارای گردش مالی بالا هستند
- کالا یا خدمات مشمول مالیات عرضه می‌کنند
- یا در لیست مشمولین سازمان امور مالیاتی قرار گرفته‌اند
باید در سامانه مالیات ثبت‌نام کنند و اظهارنامه فصلی ارائه دهند.
وظایف مؤدیان مالیات ارزش افزوده در سال ۱۴۰۴
- ثبت‌نام در سامانه مالیات
- صدور فاکتور رسمی با درج مالیات ۹٪
- ارائه اظهارنامه فصلی (هر ۳ ماه یک‌بار)
- پرداخت مالیات مربوطه در موعد مقرر
- نگهداری اسناد و مدارک برای حسابرسی
نحوه ثبت و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده
کسب‌وکارها موظفند به صورت دوره‌ای (معمولاً فصلی) اظهارنامه مالیات خود را از طریق سامانه evat.ir به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. در این اظهارنامه، میزان مالیات دریافتی از مشتریان و مالیات پرداختی به تأمینکنندگان محاسبه و مابهالتفاوت آن به سازمان امور مالیاتی پرداخت میشود.
زمان ارسال اظهارنامه ارزش افزوده
اظهارنامه باید تا ۱۵ روز پس از پایان هر فصل در سامانه ارسال شود.
مثلا: اظهارنامه بهار ۱۴۰۴ باید تا ۱۵ تیر ۱۴۰۴ ارسال شود.
تأخیر = جریمه قطعی + محرومیت از مزایا
چه هزینه‌هایی قابل کسر از مالیات هستند؟
شما می‌تونید مالیاتی که بابت خرید کالا و خدمات پرداخت کردید رو از مالیات فروش کسر کنید:
فرمول ساده:
مالیات خرید – مالیات فروش = مالیات قابل پرداخت یا استرداد
جریمه‌های رایج مالیات بر ارزش افزوده
| تخلف | جریمه |
| عدم ثبت‌نام در سامانه | ۷۵٪ مالیات متعلقه |
| عدم صدور فاکتور رسمی | ۲٪ مبلغ معامله |
| دیرکرد در ارسال اظهارنامه | ۲٪ مالیات به ازای هر ماه تأخیر |
| پرداخت نکردن مالیات | ۲٪ ماهانه جریمه دیرکرد |
معافیت‌ها و استثنائات
برخی کالاها و خدمات از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند یا نرخ کمتری دارند. این معافیت‌ها معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:
- کالاهای اساسی: مانند گندم، برنج، شیر و گوشت.
- خدمات درمانی و آموزشی: خدمات پزشکی و آموزشی در برخی موارد از مالیات معاف هستند.
- خدمات بانکی: برخی خدمات بانکی از مالیات معاف هستند.
جمع‌بندی
مالیات بر ارزش افزوده یکی از ابزارهای مهم مالیاتی است که هم برای دولت و هم برای کسب‌وکارها مزایای زیادی دارد. با آگاهی از نحوه محاسبه، معافیت‌ها و نحوه ثبت و پرداخت این مالیات، می‌توان از آن به بهترین نحو استفاده کرد و از مشکلات قانونی و مالی جلوگیری نمود. در سال ۱۴۰۴، با توجه به حساسیت سازمان مالیاتی و توسعه سامانه‌های نظارتی، رعایت قوانین اهمیت زیادی دارد. اگر هنوز ثبت‌نام نکرده‌اید یا در تهیه اظهارنامه مشکل دارید، ما کنار شماییم.
برای کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید
